HIDRELLEZ

Hıdrellez, yazın başlangıcı sayılan 5 Mayıs günü, Türk İslam geleneğine göre mesire yerlerine gidilerek kutlanılan bayramın adıdır. Bu kelime Hızır ile İlyas isimlerinin halk arasında şekil değiştirmesinden meydana gelmiştir.

Hızır ile İlyas ölmsüzlüğe ermiş olduklarına inanılan iki peygambderdir. Bunlardan Hızı karaların, İlyas denizcilerin koruyucusudur. Efsaneye göre bu iki peygamber 6 Mayıs yani Hıdrellez günü buluşup görüşmüşlerdir. O gün çok eski bir geleneğe göre mesire yerlerine gidilir, şarkılar söylenip oyunlar oynanarak, niyetler çekilerek eğlenilir. Hıdrellezle ilgili çeşitli inançlar vardır. Mesela geceden gül dalına para dolu bir kese asılırsa para sahibi olunacağına; gül fidanının dibine ev biçiminde bir şekil çizilirse ev sahibi oluncağına inanılır. Eskiden özellikle İstanbul’da Hıdrellez günleri çok canlı geçerdi. Halk eğlenmek için Kağıthane, Bentler, Küçüksu, Veliefendi çayırı, Beykoz çayırı, Okmeydanı gibi mesire yerlerine koşardı. Bugün Hıdrellez daha çok Anadolu ve Trakya’daki kentlerde ve köylerde kutlanmaktadır.

Hızır; hayat suyu (ab-ı hayat) içerek ölümsüzlüğe ulaşmış; özellikle de baharda insanlar arasında dolaşarak onlara yardım eden, bolluk-bereket ve sağlık dağıtan, Allah katında bir Tanrı elçisidir. Hızır’ın hüviyeti, yaşadığı yer ve zaman belli değildir. Hızır, baharın, baharla vücut bulan taze hayatın sembolüdür. Hızır inancının yaygın olduğu ülkemizde Hızır’a atfedilen özelliklerin bazıları:

Hızır, zor durumda kalanların yardımına koşarak insanların dileklerini yerine getirir.
Kalbi temiz, iyiliksever insanlara daima yardım eder.
Uğradığı yerlere bolluk, bereket, zenginlik sunar.
Dertlilere derman, hastalara şifa verir.
Bitkilerin yeşermesini, hayvanların üremesini, insanların kuvvetlenmesini sağlar.
İnsanların şanslarının açılmasına yardım eder.
Uğur ve kısmet sembolüdür.
Mucize ve keramet sahibidir.

HIDRELLEZDE NE YAPILIR?

Hıdrellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır’ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar.Ve aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdaleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler.Bazı kimselerde ateş yakıp,dilek dilerler.Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlarlar.

Güneş Battıktan sonra Gül ağacına (evinizde yok ise vazoya birkaç güle) dileklerinizi yazdığınız kağıtları bağlayın. Altına da fasulyeler yada taşlar ile isteğinizin şeklini yapın(ör: ev, araba, aşk). Sabaha karşı Güneş doğmadan dileklerinizi yazdığınız kağıtları alıp denize atın.

Hıdrellezden bir gece önce bahtını denemek ve kısmetlerinin açılmasını sağlamak isteyen genç kızlar yeşillik bir yerde veya bir su kenarında toplanırlar. İçinde su bulunan bir çömleğe kendilerine ait yüzük, küpe, bilezik gibi şeyler koyarak ağzını tülbentle bağladıktan sonra bir gül ağacının dibine bırakırlar. Sabah erkenden çömleğin yanına giderek sütlü kahve içip ağızlarının tadının bozulmaması için dua ederler. Ardından niyet çömleğinin açılmasına geçilir. Çömlekten içindekiler çıkarılırken bir yandan da maniler söylenir. Buna göre eşyanın sahibi hakkında yorumlar yapılır.

Hıdrelleze özgü bu uygulama temelde bu şekilde yapılmakla birlikte, yörelere göre bazı farklılıklar da gösterebilmektedir. Son zamanlarda ise bu tören yalnızca evde kalmış kızların kısmetini açmak amacıyla yapılmaktadır.